આપણા દેશમાં ટ્રાફિકના નિયમોનું પાલન થાય તે માટે ટ્રાફિક પોલીસ સતત ચેકિંગ કરતી રહે છે. મોટા શહેરોમાં દરેક ચોક પર પોલીસ તૈનાત હોય છે. ટ્રાફિકના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ ચલણ જારી કરવામાં આવે છે. જો વાહનના દસ્તાવેજો પૂરા ન હોય અથવા કોઈ અક્ષમ્ય ઉલ્લંઘન કરવામાં આવે તો ટ્રાફિક પોલીસ વાહનને જપ્ત કરે છે.
ઘણી વખત કેટલાક ટ્રાફિક પોલીસ કોઈની બાઇક કે કારની ચાવી પણ છીનવી લે છે. અથવા તેઓ ‘નો પાર્કિંગ’માં પાર્ક કરેલી કારને ડિફ્લેટ કરે છે. આવા સંજોગોમાં ઘણા લોકોના મનમાં પ્રશ્ન ઉઠે છે કે શું ટ્રાફિક પોલીસ આ બંને કામ કાયદેસર રીતે કરી શકશે?
આ પ્રશ્નનો જવાબ ‘ના’ છે. ભારતીય મોટર વાહન અધિનિયમ મુજબ, કોઈપણ ટ્રાફિક પોલીસ કે પોલીસકર્મીને કોઈની કારની ચાવી કાઢવાનો કે કાર કે બાઇકના ટાયરમાંથી હવા કાઢવાનો અધિકાર નથી. જો તે આવું કરે છે તો તે કાયદાનો ભંગ કરી રહ્યો છે અને તેની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
ભારતીય મોટર વાહન અધિનિયમ મુજબ આસિસ્ટન્ટ સબ-ઇન્સ્પેક્ટરના રેન્કથી ઉપરના ટ્રાફિક પોલીસ કર્મચારીઓ જ ટ્રાફિક નિયમોના ઉલ્લંઘન માટે દંડ લાદી શકે છે. માત્ર ASI, સબ-ઇન્સ્પેક્ટર અને ઇન્સ્પેક્ટરને જ સ્થળ પર દંડ વસૂલવાની છૂટ છે.
ટ્રાફિક કોન્સ્ટેબલ કે હોમગાર્ડ આવું કરી શકતા નથી. ASI અથવા SE તમને ટ્રાફિક નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ ચલણ પણ કરી શકે છે. જો દસ્તાવેજો પૂરા ન હોય તો વાહન જપ્ત કરી શકાય છે. પરંતુ, ન તો વાહનને બળથી ઉડાડી શકાશે કે ન તો ચાવી છીનવી શકાશે.
ટ્રાફિક પોલીસ તમારા પર માત્ર ત્યારે જ દંડ કરી શકે છે જો તેની પાસે ચલણ બુક અથવા ઈ-ચલણ મશીન હોય. આમાંની કોઈપણ વસ્તુ વિના તે ચાલક પાસેથી ચલનના નામે દંડ વસૂલ કરી શકતો નથી. ટ્રાફિક પોલીસ કર્મચારી ગણવેશમાં હોય તે પણ જરૂરી છે. જો ટ્રાફિક પોલીસ સિવિલ ડ્રેસમાં હોય તો ડ્રાઈવર તેમનું ઓળખ પત્ર માંગી શકે છે.