જો તમે કાર અથવા અન્ય કોઈ વાહન ચલાવો છો, તો તમે પણ આ નોંધ્યું હશે. તમારી કાર કે વાહનની ટાંકી ભરાઈ જાય કે તરત જ પંપની નોઝલમાંથી પેટ્રોલ-ડીઝલ આપોઆપ બંધ થઈ જાય છે. પરંતુ શું તમે વિચાર્યું છે કે આ બધું કામ આંખના પલકારામાં કેવી રીતે થઈ જાય છે? જો થોડો પણ વિલંબ થાય તો વાહનમાંથી પેટ્રોલ કે ડીઝલ છલકાઈ શકે છે. જેના કારણે તે પેટ્રોલ પંપ પર મોટી દુર્ઘટનાને પણ આમંત્રણ આપી શકે છે. પરંતુ, તકનીકી કામગીરી એટલી સારી રીતે કરવામાં આવી છે કે ભૂલ માટે કોઈ જગ્યા નથી.
તમે એ પણ જોયું હશે કે પેટ્રોલ ભરતી વખતે પંપ એટેન્ડન્ટ્સ વાહનમાં નોઝલ નાખ્યા પછી આરામથી ઊભા હોય છે. કારની ટાંકી ફુલ થતાની સાથે જ નોઝલમાંથી પેટ્રોલ તરત જ અને આપોઆપ બંધ થઈ જાય છે. તે જોવામાં ખૂબ જ સરળ લાગે છે. વાસ્તવમાં તેનો સમય વધુ ચોક્કસ હોવો જોઈએ અને આ કામ ખૂબ જ સાવચેતીભર્યું છે.
આખરે ટેકનોલોજી શું છે?
આ પેટ્રોલ પંપ નોઝલમાં સ્થાપિત શટ ઓફ વાલ્વ દ્વારા કરવામાં આવે છે. તમારી કારની ટાંકી ભરાઈ જતાં જ આ વાલ્વ આપમેળે બંધ થઈ જાય છે. આ વાલ્વ દ્વારા તમારા વાહનમાં તેલ ભરવામાં આવે છે. જેથી તેનો વાલ્વ બંધ થતાં જ કારની ટાંકીમાં જતું ઈંધણ પણ બંધ થઈ જાય છે. આ સ્વચાલિત શટ-ઑફ વાલ્વ ટાંકીમાં વિસ્તરેલી ટૂંકી નળી સાથે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો છે. જેમ જેમ કારની ટાંકીમાં બળતણનું સ્તર વધે છે અને ટ્યુબની ટોચ પર પહોંચે છે, તેમ દબાણ વધે છે અને શટ-ઑફ વાલ્વ બંધ થાય છે.
ભૌતિકશાસ્ત્રના બે નિયમો કામ કરે છે
ટેક્નોલોજી, જે આંખના પલકારામાં કારના ફ્યુઅલ નોઝલને બંધ કરી દે છે, તે ભૌતિકશાસ્ત્રના બે મુખ્ય નિયમો પર કામ કરે છે. પ્રથમ દબાણ છે. જ્યારે તમારી કારની ટાંકી બળતણથી ભરેલી હોય છે, ત્યારે તે દબાણ બનાવે છે. જેમ જેમ બળતણ ઉપરની તરફ જાય છે તેમ તેમ દબાણ પણ વધે છે. જ્યારે આ દબાણ ટાંકીની ટોચ પર પહોંચે છે, ત્યારે સેન્સર શટ ઑફ વાલ્વને બંધ કરવા માટે સિગ્નલ મોકલે છે.
બીજી વેન્ચુરી અસર
જ્યારે કારની ટાંકીમાં બળતણ રેડવામાં આવે છે, ત્યારે ભૌતિકશાસ્ત્રનો બીજો નિયમ, વેન્ચુરી ઇફેક્ટ, અમલમાં આવે છે. દબાણ ઘટાડવા માટે બળતણ સાંકડી જગ્યામાંથી પસાર થાય ત્યારે આ અસર કામ કરે છે. તમારી કારની ટાંકીની ટોચ પર તેલ પહોંચતાની સાથે જ વેન્ચુરી ટ્યુબને કારણે દબાણ ઘટી જાય છે અને આ અસર શટ ઑફ વાલ્વને તરત જ બળતણનો પ્રવાહ બંધ કરવાનો સંકેત આપે છે. વાલ્વ બંધ થતાં જ તેલ વહેતું બંધ થઈ જાય છે.