December 01, 2025
દિવાળીના એક દિવસ પહેલા ઉજવાતી ચોટી દિવાળી અથવા નરક ચતુર્દશીનું ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ ઊંડું છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે રાક્ષસ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો, જે દુષ્ટતા પર સારા અને અંધકાર પર પ્રકાશના વિજયનું પ્રતીક છે.
આ દિવસે પ્રકાશનો તહેવાર શરૂ થાય છે.
ચોટી દિવાળી પર 14 દીવા પ્રગટાવવાની પરંપરા પ્રાચીન કાળથી ચાલી આવે છે. તે યમરાજની પૂજા અને પૂર્વજોની શાંતિ સાથે જોડાયેલી છે. હિન્દુ માન્યતા અનુસાર, આ 14 દીવા પ્રગટાવવાથી યમરાજ પ્રસન્ન થાય છે અને પરિવારને અકાળ મૃત્યુ, રોગો અને નકારાત્મક શક્તિઓથી રક્ષણ મળે છે. આ કાર્યને ‘યમ દીપ દાન’ કહેવામાં આવે છે, જેનો અર્થ જીવન અને મૃત્યુના દેવતા યમરાજને પ્રકાશ અર્પણ કરવો થાય છે.
ગરુડ પુરાણ અનુસાર, જે કોઈ નરક ચતુર્દશીની રાત્રે યમરાજના નામે દીવો પ્રગટાવે છે તે તેમના પૂર્વજોના આત્માઓને શાંતિ આપે છે અને ઘરને સુખ, સમૃદ્ધિ અને દીર્ધાયુષ્ય આપે છે. આ દીવા ઘરના વિવિધ ભાગોમાં મૂકવામાં આવે છે – મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર, આંગણું, રસોડું, બાલ્કની, જળાશયો અને ખૂણા. દરેક દીવો એક ચોક્કસ હેતુ માટે મૂકવામાં આવે છે: ઘરમાં સકારાત્મક ઉર્જા અને શુભતા જાળવી રાખવી.
Trending News
આ દીવાઓના ઉપયોગો
આ દીવા સામાન્ય રીતે માટીના બનેલા હોય છે અને સરસવના તેલ અથવા ઘીનો ઉપયોગ કરીને પ્રગટાવવામાં આવે છે. તેલનો દીવો શુદ્ધતા, રક્ષણ અને નકારાત્મકતાને દૂર કરવાનું પ્રતીક છે. ઘણા પરિવારો બીજા દિવસે સૂર્યોદય સમયે એક વધારાનો દીવો પ્રગટાવે છે, જેને “યમ દીપ” કહેવામાં આવે છે – આ ધાર્મિક વિધિ પૂર્ણ કરે છે.
૧૪ દીવાઓનો ગહન આધ્યાત્મિક અર્થ
૧૪ નંબરનો પણ ઊંડો આધ્યાત્મિક અર્થ છે. હિન્દુ માન્યતાઓ અનુસાર, તે સૃષ્ટિના ૧૪ ક્ષેત્રો (જગત)નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ૧૪ દીવા પ્રગટાવવાને આ બધા ક્ષેત્રોને પ્રકાશિત અને સંતુલિત કરવાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.