મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી સામાન્ય રીતે મહાત્મા ગાંધી અથવા બાપુ તરીકે ઓળખાય છે. તેમનો જન્મ 2 ઓક્ટોબર 1869ના રોજ પોરબંદર, ગુજરાત ખાતે થયો હતો. દર વર્ષે 2 ઓક્ટોબરે તેમની જન્મજયંતિ ગાંધી જયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ગાંધીજી ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામના એક મહાન નેતા હતા, જેમણે અહિંસાના સિદ્ધાંતના આધારે દેશને આઝાદી અપાવવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું.
ગાંધીજીનું પ્રારંભિક શિક્ષણ પોરબંદર અને રાજકોટમાં થયું હતું. આ પછી તેઓ ઈંગ્લેન્ડ ગયા, જ્યાં તેમણે કાયદાનો અભ્યાસ કર્યો. 1891માં બેરિસ્ટરની ડિગ્રી મેળવીને તેઓ ભારત પાછા ફર્યા ત્યારે તેમણે થોડો સમય કાયદામાં વિતાવ્યો. 1893 માં કાનૂની કેસના સંબંધમાં દક્ષિણ આફ્રિકા ગયા પછી, તેમણે ત્યાં વંશીય ભેદભાવનો સામનો કરવો પડ્યો, જેણે તેમને સામાજિક અન્યાય સામે લડવાની પ્રેરણા આપી.
સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં યોગદાન
મહાત્મા ગાંધીએ સત્યાગ્રહ, ખિલાફત ચળવળ, મીઠાના સત્યાગ્રહ અને દાંડી કૂચ જેવી આઝાદી માટેની ઘણી મહત્વપૂર્ણ ચળવળોનું નેતૃત્વ કર્યું હતું. તેમણે હંમેશા અહિંસાને પોતાના આંદોલનનો આધાર બનાવ્યો અને હિંદુ-મુસ્લિમ એકતા વધારવા સતત પ્રયત્નો કર્યા.
આઝાદી પછીનું જીવન
આઝાદી પછી, ગાંધીજીએ સામાજિક અને આર્થિક સુધારા માટે કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. તેમણે શાંતિ અને સૌહાર્દ વધારવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કર્યા અને લોકોને સત્ય, સંયમ અને અહિંસાના માર્ગે ચાલવા માટે પ્રેરિત કર્યા.
સાદગી અને નૈતિકતા
મહાત્મા ગાંધીનું જીવન સાદગીનું પ્રતિક હતું. તેઓ હંમેશા સાદું જીવન જીવવાનો આગ્રહ રાખતા હતા અને પોતાની ઓળખ ધોતી પહેરીને આશ્રમમાં રહેતા હતા. તેમના સાદા જીવનને કારણે લોકો તેમને પ્રેમથી ‘બાપુ’ તરીકે બોલાવવા લાગ્યા.
રાષ્ટ્રપિતાનું સન્માન
મહાત્મા ગાંધીને ‘રાષ્ટ્રપિતા’નું સન્માન આપનાર સૌપ્રથમ સુભાષ ચંદ્ર બોઝ હતા. તેમણે ગાંધીજીને તેમના નેતૃત્વ અને દેશને એક કરવા માટે આ બિરુદ આપ્યું હતું. ત્યારથી તેઓ ‘રાષ્ટ્રપિતા’ તરીકે પૂજનીય છે.