January 02, 2025
ભારતના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન અને દેશના આર્થિક ઉદારીકરણના મુખ્ય આર્કિટેક્ટ ડૉ.મનમોહન સિંહનું ગુરુવારે રાત્રે દિલ્હીની AIIMS હોસ્પિટલમાં અવસાન થયું. તેમણે 92 વર્ષની વયે અંતિમ શ્વાસ લીધા. તેમની તબિયત બગડતાં તેમને ઈમરજન્સી વોર્ડમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. ડૉ. સિંહના અસાધારણ યોગદાનને યાદ કરીને આખું વિશ્વ તેમની નીતિઓ અને નેતૃત્વને સલામ કરી રહ્યું છે.
અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ બરાક ઓબામાએ પણ ડૉ.મનમોહન સિંહના વખાણ કરીને કહ્યું હતું કે, ‘જ્યારે મનમોહન સિંહ બોલે છે ત્યારે આખી દુનિયા સાંભળે છે.’ તેમણે આ વાત 2010માં જી-20 સમિટ દરમિયાન કહી હતી.
બરાક ઓબામાના પુસ્તકમાં મનમોહન સિંહે વખાણ કર્યા છે
બરાક ઓબામાએ 2020માં પ્રકાશિત તેમના પુસ્તક ‘A Promised Land’માં ડૉ. મનમોહન સિંહની પ્રશંસા કરી હતી અને લખ્યું હતું કે તેઓ ભારતના આર્થિક કાયાકલ્પના મુખ્ય આર્કિટેક્ટ હતા. ઓબામાએ લખ્યું, ‘ડૉ. મનમોહન સિંહે લાખો ભારતીયોને ગરીબીના ચક્રમાંથી બહાર કાઢ્યા અને ભારતના અર્થતંત્રને આધુનિક બનાવ્યું.
ઓબામાએ ડૉ.સિંઘને બુદ્ધિશાળી, વિચારશીલ અને રાજકીય રીતે પ્રામાણિક ગણાવ્યા હતા. તેમણે ડૉ. સિંહને એવા નેતા ગણાવ્યા કે જેમણે માત્ર તેમની લાગણીઓને જ નહીં પરંતુ તેમનું જીવનધોરણ ઊંચું કરીને લોકોનો વિશ્વાસ જીત્યો.
Trending News
ઓબામાએ લખ્યું કે જ્યારે તેઓ પ્રથમ વખત ડૉ. સિંહને મળ્યા ત્યારે તેમની છાપ વધુ મજબૂત બની કે તેઓ અસાધારણ બુદ્ધિમત્તા ધરાવતા વ્યક્તિ છે. 2010માં નવી દિલ્હીની મુલાકાત દરમિયાન ડો. સિંહે ઓબામાના સન્માનમાં ડિનર પાર્ટીનું આયોજન કર્યું હતું. આ પાર્ટી દરમિયાન ડૉ.સિંઘ ભારતની અર્થવ્યવસ્થા અંગે ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યા હતા.
નમ્રતા અને પ્રામાણિકતાનું પ્રતીક
ડો. સિંઘના વ્યક્તિત્વ અને કાર્ય વિશે ઓબામાએ લખ્યું, ‘તેઓ એક નમ્ર ટેક્નોક્રેટ હતા, જેમણે પોતાની ઈમાનદારી અને મહેનતથી કમાયેલી પ્રતિષ્ઠાને જાળવી રાખી છે.’ ઓબામાએ એમ પણ કહ્યું હતું કે ડૉ. સિંઘ વિદેશ નીતિના મામલામાં અત્યંત સાવધ હતા અને ભારતના અમલદારશાહી પ્રત્યેની તેમની ઐતિહાસિક શંકાને કારણે અમેરિકન ઈરાદાઓ પ્રત્યે સતર્ક હતા.
2010માં ટોરોન્ટોમાં જી-20 સમિટમાં મળ્યા બાદ ઓબામાએ કહ્યું હતું કે, ‘જ્યારે ભારતના વડાપ્રધાન બોલે છે ત્યારે આખી દુનિયા સાંભળે છે.’ આ નિવેદન ડૉ. સિંઘના વૈશ્વિક કદ અને તેમના વિચારોની ઊંડાઈને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
1991માં ભારતના નાણામંત્રી તરીકે ડૉ. સિંહે દેશમાં આર્થિક ઉદારીકરણનો પાયો નાખ્યો હતો. તેમના સુધારાએ વૈશ્વિક આર્થિક મંચ પર ભારતને મજબૂત ઓળખ આપી. તેમના યોગદાનને આજે પણ યાદ કરવામાં આવે છે. ડૉ. મનમોહન સિંહનું નિધન માત્ર ભારત માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ માટે એક મોટી ખોટ છે. તેમની આર્થિક નીતિઓ, પ્રામાણિક છબી અને નીતિ પ્રતિબદ્ધતા તેમના વારસામાં હંમેશા જીવંત રહેશે.