અમેરિકા દ્વારા વિશ્વભરના લગભગ 60 દેશો પર પ્રતિક્રિયાત્મક ટેરિફ લાદવામાં આવ્યા બાદ શેરબજારમાં ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. યુએસ બજાર પોતે રેકોર્ડ સ્તરે ગગડી ગયું છે. ટેરિફ લાદવાના કારણે, વિશ્વભરના દેશોમાં વેપાર યુદ્ધની અપેક્ષા છે. દરમિયાન, નિષ્ણાતો મંદીના સંકેતો સાથે ફુગાવો વધવાની આશંકા વ્યક્ત કરી રહ્યા છે. જેપી મોર્ગને તાજેતરમાં જ પોતાના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે અમેરિકા અને સમગ્ર વિશ્વમાં મંદીની શક્યતા 60% વધી ગઈ છે. પહેલા આ શક્યતા 40% હોવાનું કહેવાય છે. મંદીના ભયમાં વધારો થવા માટે અમેરિકાની નવી વ્યાપાર નીતિ અને ટેરિફને જવાબદાર ઠેરવવામાં આવી રહ્યા છે.
ટ્રમ્પે ઘણા દેશો પર નવા ટેરિફ લાદ્યા
નવી નીતિ વિશ્વભરના દેશોના વ્યવસાયને અસર કરી રહી છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે ઘણા દેશો પર નવા ટેરિફ લાદ્યા છે અને ચીને પણ યુએસ માલ પર ટેરિફ વધારીને પ્રતિક્રિયા આપી છે. આના કારણે વ્યવસાયિક વાતાવરણમાં અનિશ્ચિતતા ફેલાઈ છે અને શેરબજારમાં ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. જેપી મોર્ગને તેના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે અમેરિકાની વેપાર નીતિ હવે પહેલા જેટલી વ્યવસાય-મૈત્રીપૂર્ણ રહી નથી. આના કારણે વેપારીઓનો વિશ્વાસ ઘટી રહ્યો છે. ટેરિફના જવાબમાં, અન્ય દેશો પણ બદલાની કાર્યવાહી કરી શકે છે, જે પરિસ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. અમેરિકાની આક્રમક નીતિઓ આ વર્ષે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે એક મોટો ખતરો બની ગઈ છે.
S&P ગ્લોબલે મંદીની શક્યતા વધારી
S&P ગ્લોબલે પણ અમેરિકામાં મંદીની સંભાવના 30% થી 35% સુધી વધારી દીધી છે. માર્ચની શરૂઆતમાં આ અંદાજ 25% તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યો હતો. ગોલ્ડમેન સૅક્સે પણ તાજેતરમાં અંદાજ લગાવ્યો હતો કે ટ્રમ્પના તાજેતરના પગલા પછી અમેરિકામાં મંદીના જોખમ 35% સુધી છે, જ્યારે અગાઉ તે 20% હતું. HSBC કહે છે કે મંદીની વાત હવે વધુ ગંભીર બની ગઈ છે, બજારમાં તેની થોડી અસર પહેલાથી જ દેખાઈ રહી છે. HSBC વિશ્લેષકોના મતે, 40% મંદીની શક્યતાને ધ્યાનમાં રાખીને શેરબજારો પહેલેથી જ કાર્યરત છે.
શેરબજાર પર અસર
ટ્રમ્પ બીજી વખત રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટાયા પછી નવેમ્બરમાં શેરબજારમાં ઉછાળો આવ્યો હતો. તે સમયે લોકોને આશા હતી કે તેઓ વ્યવસાય-મૈત્રીપૂર્ણ નીતિ લાગુ કરશે. પરંતુ જાન્યુઆરીમાં ટેરિફની જાહેરાત થયા પછી, બજારમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં S&P 500 ઇન્ડેક્સ 8% ઘટ્યો છે. બાર્કલેઝ, ગોલ્ડમેન સૅક્સ, આરબીસી અને કેપિટલ ઇકોનોમિક્સ જેવી બ્રોકરેજ કંપનીઓએ પણ યુએસ શેરબજાર માટે તેમના વર્ષના અંતના લક્ષ્યાંકોમાં ઘટાડો કર્યો છે. યુબીએસે તેનું રેટિંગ ‘આકર્ષક’ થી ઘટાડીને ‘તટસ્થ’ કર્યું છે.
વ્યાજ દરમાં ઘટાડો અપેક્ષિત
એવું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ટેરિફને કારણે આર્થિક વિકાસ અટકી શકે છે. આનો બીજો પ્રભાવ એ હોઈ શકે છે કે યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરી શકે છે જેથી આર્થિક પ્રવૃત્તિ ફરી વેગ મેળવી શકે. જેપી મોર્ગન માને છે કે ફેડ દ્વારા વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરવાથી ટેરિફની અસર અમુક અંશે ઓછી થઈ શકે છે. ગોલ્ડમેન સૅક્સ ત્રણ વખત દર ઘટાડાની શક્યતાની આગાહી કરી રહ્યું છે. અગાઉ આ આંકડો બમણો હતો.
નોમુરા અને આરબીસી વ્યાજ દરમાં એકથી ત્રણ ગણો ઘટાડો થવાની અપેક્ષા રાખે છે. યુબીએસનો અંદાજ છે કે ફેડ વર્ષ 2025માં દરોમાં 75 થી 100 બેસિસ પોઈન્ટનો ઘટાડો કરી શકે છે. સિટીગ્રુપે મે મહિનાથી 125 બેસિસ પોઈન્ટ સુધીના ઘટાડાની આગાહીનો પુનરોચ્ચાર કર્યો છે. જેપી મોર્ગનને 25 બેસિસ પોઈન્ટના બે ઘટાડાની અપેક્ષા છે. રોકાણકારો વ્યાજ દરમાં 100 બેસિસ પોઈન્ટના ઘટાડાની પણ અપેક્ષા રાખી રહ્યા છે.