March 29, 2025
ભારત સરકારના તાજેતરના આંકડા દાવો કરે છે કે દેશમાં ગરીબી હવે માત્ર 4% છે. એટલે કે, ૧૪૨ કરોડની વસ્તીમાંથી ફક્ત ૫-૬ કરોડ લોકો ગરીબી રેખા નીચે બાકી છે, જ્યારે ૧૨ વર્ષ પહેલાં ૨૦૧૧-૧૨માં આ આંકડો ૨૯.૩% હતો. આ આંકડા નેશનલ સેમ્પલ સર્વે ઓર્ગેનાઇઝેશન (NSO) દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. આ પહેલા જાન્યુઆરી 2025 માં, સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) એ પણ ગરીબી પર એક રિપોર્ટ બહાર પાડ્યો હતો.
SBI એ પોતાના રિપોર્ટમાં એમ પણ કહ્યું હતું કે દેશના શહેરો અને ગામડાઓમાં રહેતા લોકોમાં ગરીબી ઘટી રહી છે. SBIના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં દેશના વિસ્તારોમાં ગરીબી દરમાં ઘટાડો થયો છે. પરંતુ NSO ના તાજેતરના ડેટાએ દેશમાં ચર્ચા જગાવી છે કે શું આ આંકડા સાચા છે કે માત્ર કાગળની વાસ્તવિકતા?
ગરીબીની નવી વ્યાખ્યા શું છે?
ન્યૂઝ તક અનુસાર, નેશનલ સેમ્પલ સર્વે ઓર્ગેનાઇઝેશન (NSO) અને પ્રધાનમંત્રીની આર્થિક સલાહકાર પરિષદના સભ્ય ડૉ. શમિકા રવિને ટાંકીને આ આંકડો બહાર આવ્યો છે. રંગરાજન સમિતિના 2014ના ફોર્મ્યુલાના આધારે તૈયાર કરાયેલા આ અહેવાલ મુજબ, જો શહેરમાં કોઈ વ્યક્તિ દરરોજ 47 રૂપિયા (માસિક 1,410 રૂપિયા) થી વધુ કમાય છે તો તે ગરીબ નથી.
Trending News
ગામમાં, આ મર્યાદા પ્રતિ દિવસ 32 રૂપિયા (માસિક 960 રૂપિયા) નક્કી કરવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં, આજના મોંઘવારી દરને જોતા, દરેકના મનમાં એ પ્રશ્ન ઉભો થાય છે કે શું શહેરમાં ફક્ત 47 રૂપિયા અને ગામમાં ફક્ત 32 રૂપિયામાં કોઈ એક દિવસ જીવી શકે છે?
રાજ્યોમાં ગરીબીમાં ઘટાડો થયો: સર્વે
સર્વે મુજબ, ઘણા રાજ્યોમાં ગરીબીમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે. માહિતી અનુસાર, ભાજપ શાસિત રાજ્યોમાં ગરીબી લગભગ નાબૂદ થઈ ગઈ છે. હરિયાણામાં એક ટકાથી ઓછા લોકો ગરીબી રેખા નીચે છે. તે જ સમયે, બિહાર જેવા પછાત રાજ્યમાં ગરીબી માત્ર ૪.૪ ટકા રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, એક મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે જો બિહારમાં ખરેખર આટલી ઓછી ગરીબી છે, તો પછી વિપક્ષ બેરોજગારી અને સ્થળાંતરનો મુદ્દો કેમ ઉઠાવી રહ્યો છે?
SBIના રિપોર્ટમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે બિહારમાં ગરીબીના આંકડામાં જબરદસ્ત સુધારો થયો છે. પરંતુ, બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારના સર્વેમાં, ૫૦% થી વધુ વસ્તીને ગરીબ જાહેર કરવામાં આવી હતી, તો ૪.૪% નો દાવો કેવી રીતે સાચો હોઈ શકે? અને જો ગરીબી આટલી ઓછી છે તો દેશભરના ૮૦ કરોડ લોકોને મફત રાશન કેમ વહેંચવામાં આવી રહ્યું છે?
આ રાજ્યોમાં ગરીબી દરમાં ઝડપથી ઘટાડો થયો
ઝારખંડ: ૪૨% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૧૨.૫%
છત્તીસગઢ: ૪૭% (૨૦૧૧-૧૨) થી ઘટીને ૧૧.૩%
મધ્યપ્રદેશ: ૪૪% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૬%
મહારાષ્ટ્ર: ૨૦% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૫.૯%
રાજસ્થાન: ૨૨% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૫%
બિહાર: ૪૧.૩% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૪.૪%
ઉત્તર પ્રદેશ: ૪૦% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૩.૫%
ગુજરાત: ૨૭% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૨.૭%
પંજાબ: ૧૧% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૨%
હરિયાણા: ૧૨.૫% (૨૦૧૧-૧૨) થી ૦.૯%
આ જવાબ મફત રાશન પર મળ્યો હતો
તે જ સમયે, જ્યારે ડૉ. શમિકા રવિને પૂછવામાં આવ્યું કે જો ગરીબી 4% છે તો મફત અનાજ અને મનરેગા શા માટે? આના જવાબમાં તેમણે કહ્યું, ‘પહેલાં અનાજ ગોદામોમાં સડી જતું હતું, હવે તેનું વિતરણ થઈ રહ્યું છે.’ મનરેગા મોસમી બેરોજગારીમાં મદદ કરે છે.