December 01, 2025
કેન્દ્ર સરકાર બુધવારે લોકસભામાં ત્રણ બિલ રજૂ કરશે, જેનો હેતુ વડા પ્રધાન, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, મુખ્યમંત્રીઓ અને મંત્રીઓને ગંભીર ગુનાહિત કેસોમાં ધરપકડ અથવા અટકાયતમાં લેવામાં આવે તો તેમને તેમના પદ પરથી દૂર કરવાનો છે.
હકીકતમાં, હાલમાં કોઈ પણ કાયદામાં એવી કોઈ જોગવાઈ નથી કે નેતાઓને ધરપકડ અથવા ન્યાયિક કસ્ટડીમાં રાખવાના કિસ્સામાં તેમના પદ પરથી દૂર કરી શકાય. આ ખામીઓને દૂર કરવાના ઉદ્દેશ્યથી, સરકારે ત્રણ બિલ તૈયાર કર્યા છે જે ગંભીર ગુનાહિત કેસોમાં આરોપી નેતાઓ પર કડક કાર્યવાહી કરશે.
કેન્દ્ર સરકાર બુધવારે જે બિલ રજૂ કરશે તેમાં કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સરકાર (સુધારો) બિલ 2025, બંધારણ (એકસો ત્રીસમો સુધારો) બિલ 2025 અને જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારો) બિલ 2025નો સમાવેશ થાય છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ આ ત્રણ બિલોને સંસદની સંયુક્ત સમિતિને મોકલવા માટે લોકસભામાં પ્રસ્તાવ પણ રજૂ કરશે.
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સુધારો બિલ શું છે?
Trending News
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ (સુધારા) બિલ, 2025 ના ઉદ્દેશ્યો અને કારણોના નિવેદન મુજબ, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ અધિનિયમ, 1963 (1963 ના 20) માં એવી કોઈ જોગવાઈ નથી કે જેના હેઠળ ગંભીર ગુનાહિત આરોપોમાં ધરપકડ અને અટકાયતની સ્થિતિમાં મુખ્યમંત્રી અથવા મંત્રીને દૂર કરી શકાય. તેથી, આ કાયદાની કલમ 45 માં સુધારો કરીને આવી પરિસ્થિતિ માટે કાનૂની જોગવાઈ કરવી જરૂરી છે. આ બિલ ઉપરોક્ત ઉદ્દેશ્યોને પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.
બંધારણનો 130મો સુધારો
બંધારણ (એકસો ત્રીસમો સુધારો) બિલ, 2025 ના ઉદ્દેશ્યો જણાવે છે કે બંધારણમાં એવી કોઈ જોગવાઈ નથી કે ગંભીર ગુનાહિત આરોપોમાં ધરપકડ અને અટકાયતની સ્થિતિમાં મંત્રીને દૂર કરી શકાય. તેથી, વડા પ્રધાન અથવા કેન્દ્રીય મંત્રી અને રાજ્યો અને દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અથવા મંત્રીને દૂર કરવાની જોગવાઈ કરવા માટે બંધારણની કલમ 75, 164 અને 239AA માં સુધારો કરવાની જરૂર છે.
તે જ સમયે, નવી જોગવાઈઓ હેઠળ, જો કોઈ મંત્રી, જેમાં વડા પ્રધાન, મુખ્યમંત્રી અથવા રાજ્યમંત્રીનો સમાવેશ થાય છે, પાંચ વર્ષ કે તેથી વધુ સજાપાત્ર ગુના માટે સતત 30 દિવસ સુધી અટકાયતમાં રાખવામાં આવે છે, તો તેમને પદ પરથી દૂર કરી શકાય છે.
જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન કાયદામાં કલમ ઉમેરવામાં આવશે
જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારા) બિલ, 2025 ના ઉદ્દેશ્યો જણાવે છે કે જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન કાયદા, 2019 (2019 નો 34) માં એવી કોઈ જોગવાઈ નથી કે જેના હેઠળ ગંભીર ગુનાહિત આરોપોમાં ધરપકડ અને અટકાયતની સ્થિતિમાં મુખ્યમંત્રી અથવા મંત્રીને દૂર કરી શકાય. તેથી, તેની કલમ 54 માં સુધારો કરવામાં આવશે અને એક નવી કલમ (4A) ઉમેરવામાં આવશે.
31મા દિવસે આપમેળે પદ પરથી મુક્ત થઈ જશે
આ કલમ અનુસાર, જો કોઈ મંત્રી તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન સતત 30 દિવસ સુધી કસ્ટડીમાં રહે છે, તો તેમને 31મા દિવસે મુખ્યમંત્રીની સલાહ પર ઉપરાજ્યપાલ દ્વારા દૂર કરવામાં આવશે. આ જ ક્રમમાં, જો મુખ્યમંત્રી આ બાબતનું ધ્યાન નહીં લે, તો મંત્રી બીજા દિવસે આપમેળે પદ પરથી રાજીનામું આપી દેશે.
કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારો માટે પણ આવી જ પદ્ધતિ પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવી છે, જ્યાં અટકાયત કરાયેલા મંત્રી અથવા વડા પ્રધાનને સતત 30 દિવસની અટકાયતના 31મા દિવસે દૂર કરવામાં આવશે.
પ્રતિનિધિઓમાં જનતાના વિશ્વાસ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો
બિલના ઉદ્દેશ્યો અને કારણોના નિવેદનમાં બંધારણીય નૈતિકતાનું રક્ષણ કરવાની અને ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓમાં જનતાનો વિશ્વાસ જાળવવાની તાત્કાલિક જરૂરિયાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચૂંટાયેલા નેતાઓ લોકોની આશાઓ અને આકાંક્ષાઓના પ્રતીક છે, પરંતુ હાલમાં બંધારણમાં ગંભીર ગુનાહિત આરોપોમાં ધરપકડ કરાયેલા અને અટકાયત કરાયેલા વડા પ્રધાન અથવા મંત્રીને દૂર કરવાની કોઈ જોગવાઈ નથી.
નિવેદનમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે પદ પર રહેલા મંત્રીઓનું ચારિત્ર્ય અને વર્તન કોઈપણ શંકાની બહાર હોવું જોઈએ. ગંભીર ગુનાહિત આરોપોનો સામનો કરી રહેલા, ધરપકડ કરાયેલા અને અટકાયત કરાયેલા મંત્રીઓ બંધારણીય નૈતિકતા અને સુશાસનના સિદ્ધાંતોને ખલેલ પહોંચાડી શકે છે અથવા અવરોધ ઉભો કરી શકે છે, જેનાથી જનતા દ્વારા તેમનામાં મૂકવામાં આવેલા બંધારણીય વિશ્વાસને ઓછો કરી શકાય છે.