December 01, 2025
૧૯૮૯માં આયાતુલ્લાહ રુહોલ્લાહ ખોમેનીના મૃત્યુ પછી અલી ખામેનીએ ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા તરીકે કાર્યભાર સંભાળ્યો. પ્રતિબંધો અને સતત આંતરરાષ્ટ્રીય તણાવ, તેમજ દેશની અંદર આંતરિક વિરોધ છતાં ખામેનીએ ઈરાન પર પોતાની પકડ જાળવી રાખી.
તેમનો પ્રભાવ ફક્ત ઈરાન પર જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના શિયા મુસ્લિમો પર છે. હવે જ્યારે ઇઝરાયલ અને ઈરાન વચ્ચે સીધું યુદ્ધ શરૂ થયું છે, ત્યારે ખામેની પણ નિશાના પર છે. આવી સ્થિતિમાં, પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે કે જો ખામેનીને ઇઝરાયલ દ્વારા મારી નાખવામાં આવે તો શું થશે?
ખામેની ૮૬ વર્ષના છે, તેથી તેમના ઉત્તરાધિકારનો મુદ્દો ઈરાનમાં પહેલાથી જ અસ્તિત્વમાં છે. આનો અર્થ એ થયો કે જો તેમના પર કોઈ હુમલો ન થાય તો પણ, તેમનો કાર્યકાળ વધુ બાકી નથી. પરંતુ હાલના તણાવે એવી ચિંતાઓને વધુ વેગ આપ્યો છે કે ઇઝરાયલે ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતાની હત્યા કરવાની યોજના બનાવી હતી. ૧૯૭૯ની ઇસ્લામિક ક્રાંતિ બાદથી તેઓ ઇસ્લામિક રિપબ્લિકમાં એક મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિ રહ્યા છે, જેણે ઈરાનના શાસક મોહમ્મદ રેઝા પહલવીને સત્તા પરથી દૂર કર્યા હતા.
ઇઝરાયલના વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ પણ મીડિયામાં ફેલાતા ખામેનીની હત્યાના કાવતરાના સમાચારને નકારી કાઢ્યા નથી. જ્યારે એબીસી ન્યૂઝના પત્રકાર દ્વારા આ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે કહ્યું, “ખામેનીને નિશાન બનાવવાથી ઇઝરાયલ અને ઈરાન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધમાં વધારો થશે નહીં, પરંતુ તેનો અંત આવશે.”
Trending News
તેમના નિવેદન પછી, જો ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતાની હત્યા કરવામાં આવે તો તેનું શું થશે તે અંગે ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. શું ઈરાન સંપૂર્ણપણે ઘૂંટણિયે પડી જશે કે પછી બીજા કોઈ સર્વોચ્ચ નેતા સરળતાથી બાહ્ય આક્રમણ, પશ્ચિમી પ્રતિબંધો અને આંતરિક વિરોધનો સામનો કરશે અને ઈરાનને તેની પ્રતિબદ્ધતાઓ પ્રત્યે પ્રતિબદ્ધ રાખશે?
શું ઇઝરાયલી એજન્સી સુપ્રીમ લીડરને મારી શકે છે?
ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા હંમેશા કડક સુરક્ષા હેઠળ રહે છે. ૧૯૮૯માં રાષ્ટ્રપતિ ઉત્તર કોરિયા ગયા ત્યારે અલી ખામેનીએ પદ સંભાળ્યા પછી અને તેમની છેલ્લી વિદેશ યાત્રા પછી ઈરાન છોડ્યું નથી.
ઇઝરાયલની સેના પ્રમુખ અને રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ્સના વડા સહિત અગ્રણી ઇરાની વ્યક્તિઓની હત્યામાં સફળતાએ સાબિત કર્યું છે કે તેની ગુપ્તચર એજન્સીઓ ઇરાની નેતાઓ પર નજર રાખી શકે છે અને નેતન્યાહૂના આદેશો મળ્યા પછી સુપ્રીમ લીડરને પણ નિશાન બનાવી શકે છે.
જો અલી ખામેનીની હત્યા થાય તો શું થશે?
મે 2024 માં ઈરાનના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રાયસીના અવસાન પછી, ઈરાને સરળતાથી ચૂંટણીઓ યોજી અને પેઝેશ્કિયનને રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટ્યા. તાજેતરના હુમલામાં IRGC અને લશ્કરી વડાઓના મોત પછી પણ આવી જ ઘટના બની; થોડા કલાકોમાં જ અન્ય અધિકારીઓને ઈરાનમાં તેમનું સ્થાન આપવામાં આવ્યું. ઇઝરાયલ દ્વારા સતત ટાર્ગેટ કિલિંગ છતાં, ઇરાન પોતાને મજબૂત બનાવવામાં અને દરેક આક્રમણનો જવાબ આપવામાં સફળ રહ્યું છે. પરંતુ સર્વોચ્ચ નેતાના કિસ્સામાં, તે એટલું સરળ લાગતું નથી.
વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાત કમર આગા કહે છે કે જો ઈરાનમાં અલી ખામેનીની હત્યા થાય છે, તો કોઈ ચોક્કસ તેમનું સ્થાન લેશે. પરંતુ અત્યાર સુધીમાં તેમના અનુગામી બનવાની અપેક્ષા રાખતા તમામ નેતાઓની હત્યા કરવામાં આવી છે. હાલમાં, ઈરાનમાં તે સ્તરનું કોઈ નામ નથી જે સર્વોચ્ચ નેતાનું સ્થાન લઈ શકે.
કમર આગાએ વધુમાં કહ્યું કે તેઓ ઈરાનમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય છે, ઈરાને તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ઘણી પ્રગતિ કરી છે – પછી ભલે તે વિજ્ઞાનમાં હોય કે સંરક્ષણમાં, અને તેઓ ઈસ્લામિક ક્રાંતિ માટે પણ પ્રતિબદ્ધ રહ્યા છે. ઇસ્લામિક ક્રાંતિના સમયમાં પણ તેઓ ખૂબ જ લોકપ્રિય હતા અને ખૂબ જ સારા વક્તા હતા. તેમના પછી, કોઈ આ પદ સંભાળશે, પરંતુ ઈરાનને એક જ દોરમાં બાંધીને રાખવું અને તેને આ રીતે ચલાવવું મુશ્કેલ બનશે.
શું ખામેની પછી ઈરાનની વિચારધારા બદલાશે?
ઈરાન હાલમાં અલી ખામેનીના નેતૃત્વ હેઠળના ઇસ્લામિક શાસન દ્વારા શાસિત છે. તેમના મૃત્યુ પછી ઈરાનની વિચારધારામાં કોઈ પરિવર્તન આવશે કે કેમ તે પણ પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે. આ પ્રશ્ન પર કમર આગા કહે છે કે જ્યાં સુધી યુદ્ધની સ્થિતિ રહેશે ત્યાં સુધી ઈરાનની સત્તા કટ્ટરપંથીઓના હાથમાં રહેશે. જો ભવિષ્યમાં શાંતિ સ્થાપિત થાય છે, તો ઉદાર અને પ્રગતિશીલ નેતૃત્વને તક મળી શકે છે.
હાલમાં, ઈરાન અને ઇઝરાયલ સતત એકબીજા પર હુમલા કરી રહ્યા છે. જેના કારણે સમગ્ર પ્રદેશમાં યુદ્ધ ફેલાવાનો ભય છે. આ લડાઈ શું વળાંક લે છે તે તો આવનારા સમયમાં જ ખબર પડશે, પરંતુ એ સ્પષ્ટ છે કે ઈરાનમાં હાલમાં ખામેની જેવા કદનો કોઈ વ્યક્તિ નથી.